Święty Hubert- Patron Myśliwych
Hubert urodził się ok 655 roku w Gaskonii, był potomkiem królewskiego rodu Merowingów. Zamiłowanie do polowania odziedziczył po swoim ojcu, któremu towarzyszył podczas łowów. Najwięcej czasu spędzał w lasach realizując swoją największą pasję, którą było łowiectwo. Prowadził swobodne, wręcz hulaszcze życie. Tak było do roku 695, kiedy polując w Górach Ardeńskich, nie bacząc na nic, w sam Wielki Piątek napotkał białego jelenia z promieniejącym krzyżem w wieńcu. Usłyszał wtedy głos Stwórcy ostrzegający go za jego niepohamowaną pasję, nakazujący udać się do Lamberta- biskupa Maastricht- Tongres. Poruszony objawieniem, uczynił jak mu głos nakazał. Udał się na służbę bożą do biskupa Lamberta. Studiował wiedzę kanoniczną i prowadzi działalność misjonarską w Ardenach i Brabancji. Po śmierci bp. Lamberta (ok. 700 roku), z rąk papieża Sergiusza otrzymał sakrę biskupią. Jako biskup, stale przemierzał pogańskie jeszcze wioski i miasta. Odniósł liczne sukcesy w zjednywaniu ludzi dla wiary w Chrystusa. Przed śmiercią miał wygłosić wzruszającą mowę, w której schorowany już i słaby, prosił swoje owieczki aby żyjąc po chrześcijańsku pozwoliły swojemu pasterzowi zasnąć w pokoju. Zmarł 30 maja 727 roku, w swej rezydencji
w Teruneren. Pochowany został w kościele Św. Piotra w Liege. Za doczesne zasługi
w rozpowszechnianiu chrześcijaństwa wkrótce zostaje ogłoszony świętym.
Kult św. Huberta
3 listopada 743 roku, przeniesiono ciało, już świętego Huberta do głównego ołtarza. Okazało się, że mimo upływu czasu jego ciało nie dotknięte było rozkładem, a z grobu rozchodziła się ponoć przyjemna woń.
W roku 825 doczesne szczątki św. Huberta, przeniesione zostały do Andange, złożone w głównym ołtarzu kościoła. Miejscowość ta od tego momentu nosi nazwę Saint-Hubert (Prowincja Luksemburg), a kościół nazwano Bazyliką Św. Huberta.
W XV wieku powstało kilka orderów imienia Huberta. Również w 1993 roku został ustanowiony Order Świętego Huberta nadawany za szczególne zasługi dla kultury łowieckiej.
Dzień poświęcenia relikwii Św. Huberta - 3 listopada - stał się świętem myśliwych, leśników, strzelców, sportowców, kuśnierzy, matematyków i jeźdźców , zwanym Hubertusem.
Polowanie hubertowskie należy do polowań o szczególnym znaczeniu w tradycji łowieckiej. Do dziś w polskiej tradycji łowieckiej dzień św. Huberta jest okazją do tzw. hubertowin, czyli polowania zbiorowego o charakterze szczególnie uroczystym z zachowaniem historycznych wzorców i ceremoniałów. Zazwyczaj poprzedza je msza hubertowska, odprawiana w kościele, kaplicy lub w łowisku. Odznacza się ona uroczystym ceremoniałem, udziałem sztandaru koła, myśliwską oprawą muzyczną i wystrojem ołtarza. Hubertowskie łowy powinna kończyć biesiada myśliwska połączona z degustacją kuchni myśliwskiej, na którą zwyczajowo zapraszani są przedstawiciele miejscowych władz i osoby współpracujące z kołem łowieckim.
Ślubowanie myśliwskie
Ślubowanie jest bardzo ważnym wydarzeniem w życiu każdego myśliwego. Na rozpoczęcie ślubowania myśliwskiego sygnaliści grają sygnał "Pasowanie myśliwskie". Podczas uroczystego ślubowania początkującemu myśliwemu powinien towarzyszyć jego opiekun, który sprawował nad nim pieczę w czasie odbywania stażu. Ślubowanie przyjmuje najstarszy funkcją myśliwy. Może mu towarzyszyć myśliwy posiadający "Złom" lub inny myśliwy, cieszący się dużym autorytetem.
Ceremoniał:
Ślubujący z odkrytą głową klęka na lewe kolano, twarzą do celebrującego, trzymając broń pionowo w lewej ręce i stopką opartą o ziemię przy lewym kolanie. Za ślubującym staje opiekun trzymając prawą rękę na jego lewym ramieniu. Myśliwi zdejmują nakrycia głowy i trzymają je w lewej ręce przy piersi. Myśliwy powtarza za celebrującym tekst ślubowania:
Przystępując do grona polskich myśliwych ślubuje uroczyście:
· przestrzegać sumiennie praw łowieckich,
· postępować zgodnie z zasadami etyki łowieckiej,
· zachowywać tradycje polskiego łowiectwa,
· chronić przyrodę ojczystą,
· dbać o dobre imię łowiectwa i godność polskiego myśliwego.
Po wypowiedzeniu formuły myśliwy wstaje, a celebrujący podaje mu rękę i wypowiada słowa:
"Na chwałę polskiego łowiectwa bądź prawym myśliwym, niech Ci bór darzy!"
Zebrani na odprawie myśliwi odpowiadają ? Darz bór!, a sygnaliści grają sygnał Darz Bór.
Po ceremonii myśliwi wstępują do szeregu, a prowadzący polowanie prowadzi dalszy ciąg odprawy.
Niedopuszczalne jest, aby myśliwy po otrzymaniu legitymacji PZŁ strzelał na polowaniu nie złożywszy najpierw ślubowania.
Chrzest myśliwski
Chrzest myśliwski jest jednym z najstarszych obrzędów łowieckich. Ceremonia ta oznacza przyjęcie Fryca do grona prawdziwych łowców. Przeprowadza się ją po upolowaniu przez myśliwego pierwszej zwierzyny. Początkowo myśliwy "chrzczony był" tylko raz w życiu, istotnie po ubiciu pierwszego w swej karierze myśliwskiej zwierza. Obecnie ceremoniał ten stosuje się wielokrotnie, każdorazowo po strzeleniu przez myśliwego pierwszej sztuki danego gatunku zwierzyny. Chrzest przeprowadza się wyłącznie na polowaniu. Najczęściej w przerwie łowów, tuż po zakończeniu miotu, w którym myśliwy strzelił pierwszego zwierza. Obrzęd ten odkładany jest także na sam koniec polowania przy pokocie. Po zwołaniu myśliwych prowadzący polowanie, łowczy lub prezes koła, a niekiedy inny myśliwy, cieszący się estymą, ogłasza, że w grupie jest "fryc", który właśnie się wyzwolił, czyli myśliwy, który strzelił pierwszy w życiu okaz zwierza danego gatunku. Sygnalista gra sygnał danego zwierza na rozkładzie. Fryc występuje przed szereg. Klęka na lewym kolanie. Mistrz ceremonii nurza w farbie ubitego zwierza kordelas, lub nóż i kreśli nim na czole młodego myśliwego znak krzyża. Podczas pozyskania drapieżnika kreślenie krzyża na czole wykonuje się symbolicznie.
Wypowiada przy tym formułę :
"Zgodnie z wielowiekową tradycją chrzczę Cię
znakiem farby i Darz bór Ci życzę!"
Myśliwy odpowiada:
"Ku chwale polskiego łowiectwa!"
Bywa, że młody myśliwy pozyska swoją pierwszą sztukę danego gatunku zwierzyny na polowaniu indywidualnym. W ten czas ceremonię chrztu przeprowadza inny myśliwy, który był świadkiem udanego polowania.
Ogół myśliwych informowany jest o sprawie podczas najbliższego spotkania członków koła łowieckiego, na polowaniu zbiorowym lub zebraniu koła. Jeśli młody myśliwy nie ma żadnych świadków swego wyzwolenia, ponieważ stało się to w trakcie samotnego polowania indywidualnego, wówczas informuje o wszystkim zarząd koła, a ten oficjalnie ogłasza radosną nowinę podczas najbliższego spotkania wszystkich myśliwych.
Młodego strzelca uznaje się za "ochrzczonego", ale ceremoniału nie przeprowadza się.
Farby z czoła nie wolno zmyć aż do końca polowania.
Przyjęło się, że kieliszek dobrego trunku, zafundowany kolegom pod koniec myśliwskiego spotkania, upoważnia wyzwoleńca do oczyszczenia czoła.
Chrzest myśliwski jest ceremonią radosną - chrzest to obyczaj radosny, oznaczający wielkie myśliwskie szczęście, strzelenie pierwszej w życiu zwierzyny danego gatunku.
Pasowanie myśliwskie
Pasowanie myśliwskie odbywa się zawsze po ustrzeleniu przez myśliwego pierwszej sztuki zwierzyny grubej. Pasowania dokonuje najstarszy stażem łowieckim myśliwy. Pasowany klęka na lewe kolano po stronie grzbietowej ubitego zwierza, w lewej dłoni trzyma broń, a prawą kładzie na tuszy zwierza. Sygnalista gra sygnał ?Pasowanie myśliwskie". Po sygnale pasujący kładzie kordelas na barku młodego strzelca i wypowiada słowa:
"Zgodnie z wielowiekową tradycją pasuję Cię
na rycerza św. Huberta, znakiem farby Cię znaczę.
Bądź zawsze wierny kniei i dobrym obyczajom łowieckim,
przestrzegaj prawa łowieckiego. Darz bór Ci życzę!"
Myśliwy odpowiada:
"Ku chwale polskiego łowiectwa!"
Następnie pasujący macza kordelas w farbie ubitego zwierza i kreśli nim znak krzyża na czole adepta, której młody myśliwy nie może ścierać aż do zakończenia polowania.
Gdy myśliwy upolował pierwszego grubego zwierza na polowaniu indywidualnym, to ceremonii pasowania może dokonać inny myśliwy. Wówczas na najbliższym polowaniu zbiorowym przeprowadza się symboliczne pasowanie, polegające na odegraniu sygnału "Pasowanie myśliwskie" oraz złożeniu gratulacji.
Pokot
Pokot to tradycyjny zwyczaj zakończenia łowów, w którym myśliwi wyrażają szacunek dla upolowanej zwierzyny. Miejsce pokotu powinno być uprzednio przygotowane, wyścielone gałązkami iglaków, trzciną lub innymi dostępnymi w danym miejscu gałązkami. Na pokocie zwierzyna układana jest w sposób estetyczny według obowiązującej hierarchii łowieckiej.
W przeszłości pierwszeństwo należało się dużym drapieżnikom na które obecnie się nie poluje, czyli niedźwiedzie, wilki i rysie. Każdy gatunek, oczywiście, układany jest w oddzielnym rzędzie. Obecnie pokot otwiera tzw. "sierść", czyli jeleniowate: jeleń i daniel. Gatunkowo pierwszeństwo przysługuje samcom. Między nimi kolejność wyznacza okazałość trofeum. Rząd kolejny to "chyb", czyli dziki. Rzędy zwierzyny grubej kończy sarna. Przyjęło się, że staje ona za dzikiem, choć należy do jeleniowatych. To odgłos nie tak odległych czasów, w których sarna zaliczana była do zwierzyny drobnej. Później przychodzi kolej na "kitę" - małe drapieżniki: lisa, jenota, kunę, norkę, tchórza. Rzeczywista kita, czyli lisi ogon, powinna być na pokocie wyprostowana, nie zaś, co praktykowane jest w niektórych kołach łowieckich, zagięta w stosunku do tułowia pod kątem prostym. Kolejny rząd to "turzyca", czyli zające i dzikie króliki. Rzędy ostatnie to "pióro" - ptactwo łowne. Nie ma sformalizowanej hierarchii w obrębie "pióra", ale powszechnie, spośród gatunków, na które poluje się obecnie, pierwszeństwo przysługuje bażantom. Zwierzynę układa się na prawym boku.
Pokot zarządza prowadzący polowanie. Sygnaliści stają po stronie grzbietowej zwierzyny i grają sygnał "Zbiórka myśliwych". Myśliwi na pokocie ustawiają się z bronią od strony głów upolowanej zwierzyny zwróconych w ich kierunku. Naganka staje prostopadle do szeregu myśliwych. Na rozpoczęcie pokotu sygnaliści grają sygnał "Koniec polowania". Prowadzący polowanie ogłasza wyniki uczestnikom polowania. Następnie odbywa się otrąbienie pokotu, podczas którego sygnaliści grają zgodnie z hierarchia łowiecką sygnały pokotu właściwe dla wszystkich gatunków lub grup upolowanej zwierzyny. Uczestnicy pokotu wysłuchują sygnałów z odkrytymi głowami. Prowadzący ogłasza i dekoruje króla polowania oraz wicekrólów. Sygnaliści grają sygnał "Król polowania". Na zakończenie pokotu prowadzący dziękuje uczestnikom za udział w polowaniu, a łowisku za dary. Na zakończenie pokotu grany jest sygnał "Darz Bór"
Złom
"Złom" to odłamana (nigdy odcięta!) gałązka danego gatunku drzewa lub krzewu z łowiska, w którym upolowano grubego zwierza.
Dzieli się go na trzy części, z czego pierwszą "ostatni kęs" wkłada się upolowanej zwierzynie do gęby (w przypadku dzika do gwizdu).
Drugą część "pieczęć" układa się na zwierzynie w miejscu wlotu pocisku.
Natomiast trzecia część umaczana w farbie podaje się na kapeluszu bądź na kordelasie, lewą dłonią, natomiast prawą gratuluje się myśliwemu łowieckiego szczęścia.
Na polowaniu zbiorowym złom wręcza prowadzący polowanie. Na polowaniu indywidualnym towarzyszący myśliwy. W przypadku samotnego polowania indywidualnego, myśliwy sam dekoruje złomem zwierza oraz samego siebie. Złom symbolizuje wyróżnienie i nagrodę dla myśliwego.
Sygnały myśliwskie
Sygnały myśliwskie są nieodłącznym elementem polowań. To krótkie utwory muzyczne grane na rogach myśliwskich. Zastosowanie sygnałów ma na celu usprawnienie organizacji polowań zbiorowych, poprawie ich bezpieczeństwa oraz oprawie muzycznej. Sygnały na polowaniach zbiorowych służą porozumiewaniu się myśliwych z naganką lub między sobą.
Sygnały myśliwskie można podzielić na porozumiewawcze, w tym uroczyste i właściwe, oraz sygnały pokotu. Sygnały właściwe służą do organizacji polowania. Podczas polowania zbiorowego systemem pędzeń stosuje się właściwie trzy sygnały myśliwskie. Należą do nich: "Naganka Naprzód", "Zakaz strzału w miot" i "Rozładuj broń". Ponadto używanym sygnałem jest "Zbiórka myśliwych" rozumiana współcześnie jako zbiórka ogólna wszystkich uczestników polowania. Przerwę w polowaniu na posiłek sygnaliści oznajmiają sygnałem "Posiłek", a po jej zakończeniu grają "Apel na łowy".
Sygnały pokotu grane są w celu uczczenia upolowanej zwierzyny.
Sygnały "Powitanie", "Pasowanie myśliwskie", "Darz Bór" oraz wszystkich sygnałów pokotu wysłuchuje się w postawie stojącej, bez nakrycia głowy. Obowiązek zdejmowania nakryć głów nie obejmuje pocztów sztandarowych oraz sygnalistów.
Etyka łowiecka
Etyka łowiecka to nic innego jak zbiór zasad moralnych, który zawiera informacje o tym w jaki sposób myśliwy powinien zachowywać się wobec zwierzyny, kolegów po fachu, pomocników, środowiska naturalnego czy społeczeństwa w ogóle. Początkowo etyka łowiecka była związana z kulturą, a przestrzeganie jej wynikało z tradycji. Obecnie zasady te zostały usystematyzowane, można je znaleźć chociażby w takich dokumentach jak "Zbiór Zasad Etyki, Tradycji i Zwyczajów Łowieckich", opracowany przez Komisję Etyki, Tradycji i Zwyczajów Łowieckich Naczelnej Rady Łowieckiej Polskiego Związku Łowieckiego.
Obecnie dokument ten nosi nazwę "Zasady Etyki Łowieckiej". Jej treść można znaleźć tutaj.